Zer da nekazaritza bertikala?

Nekazaritza bertikala daeraikin edo egitura itxien (esaterako, dorreak, apalategiak eta hormak) barruan landareak bertikalki pilatutako erretiluetan edo apaletan landatzea.

Nekazaritza bertikalean argiztapen artifiziala erabiltzen da fotosintesia egiteko beharrezkoa den argia emateko, eta ingurune kontrolatu bat, tenperatura, hezetasuna eta karbono dioxidoaren mailak landareak hazteko ezin hobeak direla bermatzeko.

Instalazio horiek hiri- zein landa‑eremuetan egon daitezke, baina abantaila handienetako bat da lur landagarria urria den eremuetan jar daitezkeela, hala nola populazio-dentsitate handiko hiriguneetan.

Zeintzuk dira nekazaritza bertikalaren eta nekazaritza tradizionalaren arteko desberdintasun nagusiak?

  1. Nekazaritza bertikala egitura bertikaletan pilatuta egiten da eta nekazaritza tradizionala lurrean egiten da.
  2. Laborantza bertikalak ez du lurra substratu gisa erabiltzen, hau da, lurrik gabeko laborantza‑sistemetan oinarritzen da.
  3. Nekazaritza bertikalak teknologia aurreratuak erabiltzen ditu; izan ere, erronka teknikoa da landareak haien habitat naturala den lurretik bereiztea.
  4. Nekazaritza bertikalak argiztapen artifiziala erabiltzen du, eta ez dago eguzkiaren mende landareak hazteko.

Nekazaritza bertikalean erabilzen diren teknologiak

La agricultura vertical utiliza una serie de tecnología para su funcionamiento:

LED argiztapena: LED argiak ezinbestekoak dira nekazaritza bertikalean, kontsumo txikiko argia ematen dutelako. Argi horrek fotosintesirako beharrezkoa den eguzki‑argiaren espektroa imitatzen du.

Hidroponia: lurrik gabeko laborantza-metodo bat da, non landareek mantenugai askoko soluzioak jasotzen dituzten zuzenean sustraietan, uraren bidez. Hidroponiak ura birziklatzen du, eta, ondorioz, oso efizientea da ikuspuntu hidrikotik.

Aeroponia: hidroponiaren antzeko metodoa, hau da, landareen sustraiak ihinztatzea mantenugai askoko soluzio batekin. Metodo horri esker, sustraiek modu efizienteagoan xurgatzen dituzte mantenugaiak, eta sistema hidroponikoek baino ur gutxiago erabiltzen dute.

Klima kontrolatzeko sistemak: Sistema horiek laborantza‑inguruneko tenperatura, hezetasuna, CO2 mailak eta aire‑fluxua erregulatzen dituzte. Faktore horiek kontrolatuta, haztegi bertikalek hazkunde-baldintza idealak sor ditzakete urte osoan.

Labore Motak

Laborantza bertikalak landare askotarako erabil daitezke, bereziki hazkunde azkarreko zikloa duten eta toki handirik behar ez duten landareetarako. Hauek dira landatu daitezkeen landareetako batzuk:

  • Belar aromatikoak: albaka, oreganoa, perrexila, martorria eta menda. Txikiak dira, errendimendu handia dute eta etengabe landatu daitezke. Gainera, asko eskatzen dira produktu horiek.
  • Hosto berdeko barazkiak: uraza, aza kizkurra, ziazerba, kalea eta zerba ohiko laboreak dira hazitegi bertikaletan; izan ere, tamaina trinkoa, hazkunde-ziklo laburra eta argi artifizialaren pean hazteko gaitasuna dute.
  • Sustrai ortuariak: hain ohikoak ez diren arren, sustrai ortuari batzuk (hala nola errefauak, erremolatxak eta azenarioak) haz daitezke hazkunde bertikaleko sisteman, bereziki diseinatutako edukiontziak edo haien hazteko ohituretara egokitzen diren metodo hidroponikoak erabiliz.
  • Marrubiak eta beste fruitu txiki batzuk: marrubiak, ahabiak eta mugurdiak. Hazkunde bertikaleko sistemek ingurune ezin hobea eskaintzen dute labore mota horietarako; izan ere, edukiontzi edo saski esekietan landatu daitezke.
  • Tomateak eta piperrak: arreta handiagoa behar duten arren, horiek ere sistema bertikaletan landatu daitezke, eta laboreak lurrak transmititutako izurrite gutxiago jasan ditzake.
  • Microgreen direlakoak:  ohikoenak albaka, amarantoa, brokolia, aza, martorria, arbi‑aza, ziazerba, ilarrak, ziapea, perrexila, errefaua, errukula eta abar dira.  Plantula gazteak dira, eta hainbat espezieren hazietatik landatzen dira, hala nola ortuarien, belarren eta loreen hazietatik. Hazkundearen lehen etapetan uztatzen dira, hazia botatzen denetik 7-14 egunetara.Oso nutritiboak dira, azkar hazten dira eta prezio altua lor dezakete merkatuan.
  • Jan daitezkeen loreak: esaterako, ziza ilun‑hankahorixka, biolak eta ilen kultibatua; platerei erakargarritasun bisuala eman diezaiekete.

Nekazaritza bertikalaren abantailak

Nekazaritza bertikalak abantaila esanguratsuak ditu nekazaritzako beste ekoizpen‑jardunbide batzuekin alderatuta. Hauek dira metodo horren onurak:

Espazioa modu efizientean erabiltzen da

Espazio txikietan, landareak hainbat mailatan landatzea ahalbidetzen du; hori ideala da hiri-inguruneetarako, non espazioa mugatua den. Gainera, metro koadro batean elikagai gehiago ekoitz daitezke.

Elikagaiak urte osoan ekoizten dira

Elikagaiak urte osoan ekoitz daitezke, klima edo kanpoko baldintza meteorologikoak edozein direla ere.

Ura aurrezten da

Nekazaritza tradizionalean baino % 90 ur gutxiago erabiltzen da, eta ura eta mantenugaiak birziklatzeko sistemak ezartzea ahalbidetzen du.

Kontsumitzailearekiko hurbiltasuna eskaintzen du

Nekazaritza bertikala hiriguneetan egiten denez, elikagaien garraioa minimizatzen du, eta horrela, karbono‑aztarna murriztea lortzen da.

Izurriteak eta gaixotasunak murrizten dira

Nekazaritza bertikalaren ingurune kontrolatuek murriztu egiten dute izurriekiko eta gaixotasunekiko esposizioa, eta horrela, pestiziden beharra murriztu eta laboreen osasuna hobetzen da.

Ongarri gutxiago erabiltzen dira

Soluzio nutritiboaren mantenugaien kontrol zehatza egiten denez, ongarrien soberakinak murriztu daitezke eta, beraz, ingurumen‑inpaktua minimizatu.

Nekazaritza bertikalaren desabantailak

Hasierako kapitala eta funtzionamendu‑kostuak

Nekazaritza bertikalak hasierako inbertsio esanguratsua eskatzen du azpiegituran eta teknologian, hala nola: argiztapen artifizialeko sistemak, ureztatze‑sistema automatizatuak eta euskarri‑egiturak.

Ustiapen‑kostuak, energia eta mantentze‑lanak barne, handiagoak izan ohi dira nekazaritza tradizionalekoak baino. Horrek errentagarritasunari eragingo dio, batez ere ustiapenaren lehen urteetan.

Energiaren mendekotasuna

Argiak, kontrol‑sistemak eta ponpak funtzionarazteko etengabeko energiaren beharrak energia‑kontsumo handia eragiten du, eta energia-horniduraren edozein etenaldik eragina izan dezake laboreetan.

 Gainera, energia‑eskaera handiaren ondorioz, haztegi bertikalak jasanezinak izan daitezke, non eta ez duten funtzionatzen energia‑iturri berriztagarriekin, eta horrek inbertsio gehigarria eska dezake.

Zenbait espezieren laborantza mugatzea

Teknologian aurrerapenak egin diren arren, landare‑espezie guztiak ez dira ondo egokitzen nekazaritza bertikalera. Tamaina handiko edo sustrai luzeko landareek zenbait muga izan ditzakete eskuragarri dagoen espazio bertikalean, eta horrek zaildu egiten du landare horiek modu efizientean landatzea.

Mendekotasun teknologikoa

Nekazaritza bertikaleko sistemak instalatzeko, horietan jarduteko eta monitorizatzeko, ezagutza tekniko handia izan behar da, eta, horretarako, langile espezializatuak beharko dira.

Nekazaritza bertikalaren etorkizuna

Nekazaritza bertikalak gora egingo du teknologiak aurrera egin eta kostuek behera egin ahala, eta ahalmen handia du elikagaiak ekoizteko eta nekazaritzako baliabideak erabiltzeko modua eraldatzeko.

Laborantza bertikalek eginkizun erabakigarria dute nekazaritzaren etorkizunean. Baliabideak urritzen hasi diren, gero eta jende gehiago elikatu behar den eta klima‑aldaketaren mehatxua etengabea den planeta gainpopulatu batean, laborantza mota horiek funtsezko zeregina dute elikagaien segurtasun globalean eta ingurumenaren kontserbazioan, ez baitituzte basoak soiltzen edo ekosistema naturalak suntsitzen.

Fecha de creación: 08/05/2025