Gominolak: Zer dira

Gominolak

Gozoki hauek ez dira beti izan plazeragatik jan diren jakiak, beste xede batekin sortu ziren eta: jaki arina izatea eta gainera bidaia luzeetarako elikagai-balioa izango zuen energia sortzea.
Azukrearen aurkikuntzarekin lotuta daude, eta gomazko lehenengo karameluak sortu arte, ibilbide luzea dute. Gomazko pastillak edo gozokiak 1905. urtean sortu ziren, hain zuzen ere, ardo hartzituarekin eta agente lodigarri baten presentziarekin eginiko nahasketa baten bidez, nahiz eta gaur egun beste osagai-mota batzuk erabiltzen diren.

Osagaiak

Gozokien osagaien zerrenda luzea eta askotarikoa da, eta urteen poderioz aldatu egin da. Hasieran, Arabiako goma zen gomazko pastillen osagai nagusia, baina bere prezio garestiak eta karbohidratoak edukitzeak eragin zuen euren osagai nagusia aldatu eta horren ordez gelatina ezartzea, nahiz eta oraindik ere bestea erabiltzen den.

Gelatinaren osaeraren % 85 proteina da, kolagenoa duten animalien lehengaietatik ateratakoa (azala, hezurrak…), eta ez dauka ez koiperik, ez karbohidratorik. Gomazko karameluen lehengai gisa asko erabiltzen da, horri esker lortzen baita loditasun bigun hori eta sentsazio atsegin hori hoska egitean.

Gozokiak oinarrian gelatina, ura, azukrea eta baimendutako gehigarriak (gehienbat koloratzaileak, edulkoratzaileak eta zapore-indartzaileak) nahastuta fabrikatutako karamelu murtxikagarriak dira, eta hainbat forma eman ohi zaizkie: hartz txikiak, frutak, animaliak… Erle-argizariz edo carnauba argizariz eginiko akabera dute, itxura distiratsua emateko eta euren artean itsastea ekiditeko.

Sortze-prozesua

Sortze-prozesuan hainbat fase daude:

• Osagaiak dosifikatzea eta nahastea. Fase honetan, aldez aurretik osagaiak pisatuta, azukrea, glukosa-jarabea (edo gaineratzen diren beste azukre batzuk), ura eta gelatina nahasten dira.
• Nahasketa egostea. Azukre-nahasketa hau 125° C inguruko tenperaturan egosten da.
• Hoztea. Nahasketa, gutxi gora behera, 60° C inguruko tenperaturan hozten da.
• Nahastea. Koloratzaileak, azido zitrikoak eta lurrinak gaineratzen zaizkio.
• Lehortzea. Lehortzeko ganberetan lehortzen uzten da, hezetasunaren azken xedea lortzen duen arte.
• Distira ematea. Gomazko karameluei, ondoren, erle-argizariaren eta carnauba argizariaren geruza bat ematen zaie, horrek ematen baitie itxura distiratsua. Gainera, euren artean itsastea ekiditen dute substantzia horiek.
• Ontziratzea. Gomazko karameluak prest daude pisatzeko, poltsatan sartzeko eta bezeroei bidaltzeko.

Gozokien nutrizio-balioa

Esan daiteke gozokiak, funtsean, azukrea eta gehigarriak direla. Euren osagai nagusia karbohidrato soilak dira, hau da, azukreak (glukosa, sakarosa eta fruktosa), eta horiek pisu osoaren % 70 eta % 80 artean hartzen dute. Proteinaren proportzioa (gelatina gisa) % 5 ingurukoa izaten da, eta koipeen proportzioa, berriz, normalean % 1 baino gutxiagokoa. Era berean, gehigarri-kopuru handia du. Erabilienak izaten dira koloratzaileak, lurrinak, gelifikatzaileak eta azidotzaileak.

Gelatina ia osoa proteinaz osatuta badago ere, ez du funtsezko elementu batzuen gutxieneko kopururik eskaintzen: metionina, lisina eta triptofanoa; horrenbestez, ezin esan daiteke gozokiek proteinak ematen dituztenik.

Ematen duten energia ehun gramoko 320 eta 360 arteko kaloria izan ohi da, hau da, kopuru handiegia.

Esan daiteke gozokiek ez dutela inolako balio nutritiborik eta kaloria kopuru handia dutela; beraz, ez dira inola ere ezinbestekoak gure elikaduran. Hala ere, produktu hauen egiturari eta zaporeari esker, kontsumitzean plazera hartzea eragiten dute, eta horregatik kontsumitzen dute horrenbeste haurrek zein nerabeek.