ZER DA PENTSUA?

Pentsu konposatuak

Inoiz edo behin entzun
izan dugu pentsuen osasun-kalitatea edo
segurtasuna zalantzan jartzen duen berri edo iruzkinen bat. Baina,
beharrezkoa da aipatzea produktu horien ekoizpena oso zorrotz
kontrolatzen dela Europan.

Egon litezkeen zalantzak argitzeko, jarraian pentsuak zer diren eta
nola ekoizten diren azalduko dugu.

Pentsua (konposatua)
“animalientzako
elikagaia da”, lehengaiak (landare- eta/edo
animalia-eta/edo mineral-jatorrikoak) nahastuta sortzen dena. Lehengai
horiek eraldatu egin daitezke ala ez, animalientzako elikagai
nutritiboa edo osasuntsua lortzeko.

Europako araudiak honela definitzen du pentsua: “edozein substantzia edo
produktu, (gehigarriak barne), animaliak ahoz elikatzeko, erabat edo
zati batean aldatu direnak edo aldatu ez direnak”.

Zenbat pentsu mota daude?

Bi pentsu mota daude:

• Osoak:
  osagaien nahasketak dira, eta animaliari behar dituen nutriente guztiak
  ematen dizkiote. Oro har hegaztiak, txerriak eta laguntza-animaliak
  elikatzeko erabiltzen dira.
• Osagarriak:
  beste lehengai batzuekin nahasteko formulatutakoak dira. Pentsu horiek
  bazka onduarekin nahasten dira, eta zaldien eta hausnarkarien (behiak,
  ardiak, ahuntzak…) elikaduran erabiltzen dira. 

Zerez egiten dira pentsuak?

Pentsuak osatzen
dituzten lehengaiak, gehien bat, laboreak
dira
(pentsuaren osaeraren % 50-60), eta batez ere artoa, garagarra eta
garia.

Pentsua osatzeko gehien
erabiltzen den bigarren osagaia
lehengai proteaginosoak eta oleaginosoak dira, bereziki, soja
(pentsuaren % 14 ingurua). Landare proteaginosoen eta oleaginosoen
fruitu edo haziak proteina-maila handikoak izaten dira. Gainera, olioak
(ekilore-olioa, koltza-olioa… ) lortzeko erabiltzen dira.

Horiez
gain, eta kopuru txikian, pentsuek badituzte beste osagai batzuk ere
(mineralak, bitaminak…). Osagai horiek oreka ematen diote pentsuari,
animalien osasuna eta ongizatea mantentzeko nutrizio-baldintzak betetze
aldera.

Nola ekoizten dira pentsuak?

Jarraian, pentsua
ekoizteko prozesuak zerrendatu
dira: 

• Lehengaiak
  jaso eta biltegiratzea: lehengaiak fabrikara kamioietan
  iristen dira gehienetan. Lehengaia
  deskargatzean, begiz ikuskatzen da lehengaien egoera egiaztatzeko, eta
  hezetasuna, proteinen edukia eta abar aztertzen dira. Halaber, kamioi
  bakoitzetik lagin bat hartzen da, Elikagaien Segurtasuna kontrolatzeko
  (metal astunak, dioxinak…) analisiak egite aldera. Horrez gain, beste
  lagin bat gorde egiten da, baldien eta beharrezkoa bada lehengai sorta
  bat berriro aztertzea. Lehengaiak siloetan eta horretarako egokitutako
  lekuetan biltegiratzen dira. 
• Ehotzea:
  pentsuak ekoizteko lehengaiek jasaten duten lehenengo prozesua da.
  Lehengaiak 2-10 mm-ko tamainan ehotzen dira erroten bidez. 
• Dosifikatzea:
  etapa honetan nahasketara gehitzen diren lehengai guztiak pisatzen
  dira, proportzio egokian gehitzen direla ziurtatzeko. 
• Nahastea:
  nahasketa prozesua oso garrantzitsua da pentsu konposatuak ekoizteko
  prozesuan. Etapa honen xedea da pentsua osatzen duten lehengaiak
  homogeneizatzea. Ehotako lehengaiei lehengai likidoak txertatzen
  zaizkie, eta mineralak eta bitaminak gehitzen dira. Osagai guztiak,
  normalean, nahasgailu baten bidez nahasten dira, 3-5 minutuz. 
• Pikortatzea:
  pentsua zein animalia-espezierentzako den, beharrezkoa izango da pikor
  edo pellets gisa geratzea. Pikortatzeko, besteak beste, honako prozesu
  hauek erabiltzen dira: presioa, estrusioa eta tenperatura
  igoera. 
• Azken
  produktua biltegiratzea eta bidaltzea:
  pentsua ekoizteko prozesua amaitu ostean, pentsua biltegiratu egiten da
  siloetan edo pallet gainean paketatutako zakuetan. Pentsua zakuratuta
  edo ontziratu gabe merkaturatzen da.  Ontziratu gabeko pentsua
  kamioietan garraiatzen da abere ustiategietara.

Zein kontrol egiten zaizkio pentsueri?

Europako
gaur egungo legeriak parekatu egiten ditu animalien elikaduraren
segurtasuna eta giza elikadurarena, eta printzipio eta betekizun
orokorrak ezartzen ditu, Europan nekazaritzako elikagaien segurtasuna
bermatzeko. Honako hauek dira betekizun horiek: 

• Segurtasun
  betekizunak: animalientzako
  seguruak diren elikagaiak baino ezin dira merkaturatu; indarrean dagoen
  legeria betetzen duten elikagaiak dira seguruak. 
• Aurkezpen
  betekizunak: etiketatuak eta informazioak ez dute
  gaizkiulerturik eragin behar. 
• Trazabilitate
  betekizunak: ezinbestekoa da animalientzako edozein
  elikagairen jatorriaren eta helmugaren arrastoari jarraitu ahal
  izatea. 
• Erantzukizun
  betekizunak: estatu kideek kontrol ofizialen sistema izan
  behar dute, eragileek Europako legedia betetzen dutela ziurtatzeko.

Beste
alde
batetik, pentsu-fabrikek derrigor ezarri behar dute autokontrolerako
sistema, Arriskuen eta Kontrolgune Kritikoen Analisia (APPCC)
izenekoa, giza elikagaien industriak bezala. Sistema horri esker,
pentsuak ekoiztean gerta litezkeen arriskuak identifikatu ahal dira,
eta, ondorioz, prebentzio-neurriak eta neurri zuzentzaileak ezarri,
arrisku horiek ekiditeko eta ekoitzitako pentsuak elikagaien segurtasun
arloko legedia betetzen duela ziurtatzeko. Sistema horretan, besteak
beste, trazabilitatea, garbiketa, izurriak eta hornitzaileak
kontrolatzen dira, eta pentsuak aztertzen dira.

Administrazioko
kontrol ofizialerako Zerbitzuak egiaztatzen du sistemaren
eraginkortasuna eta onespena.

Horrez gain, Euskadin EPEAk
(Euskadiko Pentsu Ekoizleen Elkartea) Lehengaiak
eta Hornitzaileak Kontrolatzeko Plana ezarri du,
 APLIKA EPEA , elkarteko kideek merkaturatzen
dituzten pentsuak osasungarriak direla bermatzeko.

Lotura interesgarriak:

• EPEA-
  Euskadiko Pentsu Ekoizleen Elkartea
• Trazabilitate
  eta Elikagaien Segurtasun
  Unitatea  –  Eusko Jaurlaritza
• ELIKA-Animalien
  Elikadura arloa
• WIKIA
  – ELIKA

Sortze data: 2013-03-18

Eguneratze data: 2018-08-17